Skrzydlik oka – leczenie i objawy
Nieleczone choroby oczu mogą doprowadzić do pogorszenia wzroku, stąd nasza szybka reakcja w razie wystąpienia niepokojących objawów jest nieodzowna. Jedną z takich chorób jest skrzydlik oka, czyli degeneracyjna zmiana spojówki, która polega na wrastaniu tkanki włóknisto-naczyniowej w rogówkę. Dolegliwość swoją nazwę zawdzięcza podobieństwu narośli do trójkątnego skrzydła owada – podstawa tego „skrzydła” umiejscowiona jest na twardówce, zaś jego wierzchołek na rogówce. Skrzydlik oka w większości przypadków nie powoduje groźnych dla zdrowia powikłań, niekiedy jednak zdarza się, że interwencja lekarska mająca na celu zahamowanie stanu zapalnego czy usunięcie zmiany jest konieczna. Z artykułu dowiesz się, jak powstaje skrzydlik, jakie daje objawy oraz w jaki sposób należy przeprowadzić jego leczenie.
Jak powstaje skrzydlik oka?
Specjaliści nie określili dotychczas dokładnej przyczyny powstawania skrzydlika. Zwykle twierdzi się, że do zmiany dochodzi w efekcie przebywanie w suchych oraz zapylonych pomieszczeniach, drażnienia oka czy w przypadku nadmiernej ekspozycji oka na promienie UV. Tezę jakoby głównym czynnikiem wywołującym skrzydlik oka były promienie UV potwierdzają badania statystyczne. Zgodnie z nimi częstość występowania skrzydlika maleje wraz ze wzrostem odległości od równika. W okolicach równikowych skrzydlik występuje aż u 5–15% populacji, zaś np. w Polsce ze skrzydlikiem boryka się mniej niż 2% osób. Za czynnik rozwoju zmiany uznaje się również miejscową niewydolność rąbkowych komórek macierzystych rogówki.
Skrzydlik oka – rodzaje
Tradycyjnie wyróżnia się skrzydliki pierwotne i nawrotowe, a także skrzydliki prawdziwe i rzekome. Pierwszy podział związany jest z tym, czy zmiana występuję po raz pierwszy, czy też mamy do czynienia z jej nawrotem. Drugi natomiast dotyczy sposobu łączenia zmiany z rogówką: skrzydliki prawdziwe łączą się z rogówką na całej swojej powierzchni, zaś skrzydliki rzekome są przytwierdzone do rogówki jedynie za pomocą wierzchołka zmiany.
Skrzydlik oka – objawy
Niewielkie zmiany w obrębie oka nie dają zwykle objawów. Te występują wówczas, gdy skrzydlik oka zaczyna wrastać w rogówkę, powodując tym samym dyskomfort oczny. Pacjenci, u których następuje rozrost zmiany, narzekają zwykle na światłowstręt, nadmierne łzawienie czy uczucie ciała obcego w oku. W niektórych przypadkach dochodzi również do pogorszenia ostrości wzroku (zwłaszcza wówczas, gdy zmiana zasłoni częściowo źrenicę) i podwójnego widzenia. Za szczególnie niebezpieczne należy uznać zjawisko bliznowacenia rogówki, do którego dochodzi, gdy w porę nie rozpoczniemy leczenia. Skutkiem bliznowacenia może być w skrajnych przypadkach utrata wzroku. Należy również na marginesie odnotować, że skrzydlik oka powoduje u niektórych pacjentów dyskomfort psychiczny, u podstaw którego leżą względy estetyczne.
Skrzydlik oka – leczenie zachowawcze
Okulista podejmuje decyzję o sposobie leczenia, oceniwszy wielkość zmiany. W przypadku niewielkich skrzydlików decyzja o zabiegu chirurgicznym może okazać się niewskazana ze względu na ryzyko nawrotu. Należy w tym kontekście pamiętać, że nawracająca choroba ma zwykle ostrzejszy przebieg niż w przypadku zmiany pierwotnej. Pacjenci, którzy nie zostaną skierowani na zabieg, powinni używać preparatów nawilżających powierzchnię oka oraz nosić okulary z filtrem UV. Niekiedy zaleca się również krótkotrwałe stosowanie kropli kortykosteroidowych. Jeśli zmiana jest na tyle duża, że leczenie zachowawcze jest niewystarczające, lekarz podejmuje decyzję o usunięciu skrzydlika za pomocą zabiegu.
Skrzydlik oka – operacja
Podstawowym wskazaniem dla leczenia operacyjnego jest szybki rozrost zmiany w kierunku rogówki. Często zabiegowi jej usunięcia towarzyszy pozostawienie odsłoniętej twardówki lub zszycie spojówki. Niestety, jeśli zabieg polega wyłącznie na wycięciu zmiany (i ewentualnie na zszyciu spojówki), istnieje wysokie ryzyko nawrotu. Aby ryzyko to zmniejszyć, współcześnie lekarze podejmują często decyzję o przeszczepieniu spojówki, rąbka rogówki lub błony owodniowej w trakcie operacji. Dodatkowo, zwłaszcza w sytuacji, gdy zabiegowi podlega skrzydlik nawrotowy, zaleca się stosowanie antymetabolitów w postaci kropli – zarówno w okresie śródoperacyjnym, jak i po zabiegu. W trakcie pierwszego roku od zabiegu pacjent powinien pozostawać pod kontrolą lekarza okulisty. To bowiem w tym okresie odnotowuje się najwięcej nawrotów.
Skrzydlik oka – szansa nawrotu i profilaktyka
Niestety w przypadku leczenia operacyjnego ryzyko nawrotu skrzydlika wynosi nawet 80%. Współcześnie opracowywane są nowe metody zabiegowe, które ryzyko to mają skutecznie zmniejszyć. Jeśli poddaliśmy się zabiegowi usunięcia skrzydlika, powinniśmy zachować odpowiednie środki ostrożności, by nie doszło do nawrotu. Środki te obejmują stosowanie okularów z filtrem UV (zwłaszcza w podczas silnego wiatru czy w trakcie aktywności fizycznej), a także regularne wizyty kontrolne. Jeśli dostrzeżemy, że usunięta zmiana zaczyna rozwijać się ponownie, powinniśmy niezwłocznie udać się do lekarza.
