Dolegliwości kolana w znacznym stopniu komplikują codziennie funkcjonowanie osób, u których występują. Utrudnienia mają przede wszystkim związek z ograniczeniami w zakresie uprawiania sportów – osoba, która ma uszkodzoną łąkotkę czy zerwane wiązadła nie może korzystać z wielu form aktywności fizycznej, np. biegania. Czasem zdarza się jednak, że oddziaływanie dolegliwości, zwłaszcza nieleczonych, na codzienne funkcjonowanie pacjenta znacznie wykracza poza aspekt sportowy. W skrajnych przypadkach osoba może mieć trudności z poruszaniem się i wykonywaniem najbardziej podstawowych obowiązków życia codziennego. Aby nie dopuścić do pogłębienia negatywnych zmian w obrębie stawu kolanowego, należy – w razie wystąpienia niepokojących objawów – jak najszybciej rozpocząć diagnozę. Jedną z najczęściej stosowanych obecnie metod diagnostyczno-terapeutycznych dolegliwości kolana jest artroskopia. W artykule odpowiadamy na pytanie, na czym ta metoda polega, określamy wskazania i przeciwwskazania do jej użycia oraz wymieniamy zabiegi, w których znajduje ona zastosowanie.
Artroskopia kolana – co to jest?
Za artroskopię kolana uznaje się mało inwazyjną metodę diagnostyki i leczenia dolegliwości stawów, np. stawu kolanowego czy barkowego. Zabieg artroskopii wykonuje się za pomocą artroskopu (będącego rodzajem endoskopu), czyli specjalnego narzędzia wyposażonego w kamerę i własne źródło światła. Artroskop zostaje wprowadzony do wnętrza stawu przez wykonane nacięcie – dzięki temu lekarz może przyjrzeć się wnętrzu stawu i, w razie konieczności, naprawić uszkodzenia. Warto zatem podkreślić, że artroskopia, w porównaniu np. do USG stawów kolanowych czy rezonansu magnetycznego, jest metodą, której zastosowanie wykracza poza samą diagnostykę. Jak należy rozumieć określenie „mało inwazyjny”, którym często opisuje się artroskopię? W przypadku zabiegów przy użyciu endoskopu nie dochodzi o otwarcia stawów, co przekłada się na skrócenie rekonwalescencji pacjenta. Niekiedy zdarza się, że pacjent może udać się do domu już w dniu zabiegu albo dzień później. Do zalet artroskopii związanych z jej małą inwazyjnością należy również ograniczenie ryzyka powikłań.
Artroskopia stawu kolanowego – wskazania i przeciwwskazania do zabiegu
Wymienić można szereg wskazań do przeprowadzenia zabiegu stawu kolanowego. Należą do nich m.in.:
- zwyrodnienia stawu kolanowego,
- złamania śródstawowe,
- niestabilności stawu,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- zapalenie stawu kolanowego,
- zmiany nowotworowe,
- uszkodzenia chrząstki stawowej,
- zerwania więzadeł kolanowych (zwłaszcza przednich),
- uszkodzenie łąkotek.
Z kolei wśród przeciwwskazań do wykonania zabiegu artroskopii stawu kolanowego wymienia się:
- stany zapalne skóry w obrębie stawu,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- alergie na substancje zawarte w środku znieczulającym.
W przypadku wystąpienia przeciwwskazań należy skonsultować decyzję o zabiegu z lekarzem prowadzącym.
Artroskopia kolana – ile trwa zabieg i jak przebiega?
Zabieg artroskopii stawu kolanowego trwa zazwyczaj od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Może być wykonywany w znieczuleniu:
- miejscowym – znieczulenie wokół tkanek otaczających staw,
- regionalnym – zastrzyk w odcinku lędźwiowym kręgosłupa lub
- ogólnym – narkoza.
Jego przebieg nie odbiega zasadniczo od przebiegu innych zabiegów przeprowadzanych przy użyciu artroskopu. Po wykonaniu nacięcia w okolicy stawu lekarz wprowadza do jego wnętrza artroskop wyposażony w kamerę. Dzięki obrazowi z kamery może dokonać diagnostyki i następnie wdrożyć leczenie. Podczas badania poszukiwane są w szczególności zmiany degeneracyjne chrząstki, przerost błony maziowej, czy też wolne fragmenty kości lub chrząstki w obrębie jamy stawowej. Niekiedy w trakcie zabiegu lekarz podejmuje również decyzję o pobraniu do badania próbki płynu bądź fragmentu tkanek. Jeśli w danym przypadku wymagane jest leczenie, oprócz artroskopu, do wnętrza stawu wprowadza się dodatkowe narzędzia chirurgiczne niezbędne np. do rekonstrukcji więzadeł czy zszycia łąkotki. Należy pamiętać, że ze względu na zróżnicowanie dolegliwości, do leczenia których służy artroskopia stawu kolanowego, przebieg zabiegu może nieco odbiegać od opisanego schematu.
Wskazania pozabiegowe i powikłania po artroskopii kolana
Wskazania pozabiegowe różnią się w zależności od charakteru zabiegu i stopnia ingerencji w staw podczas procedury, jaką jest artroskopia kolana. Kiedy można chodzić po zabiegu? W okresie kilku tygodni po artroskopii kolano nie powinno być obciążane – w celu odciążenia stawu zwykle korzysta się z kul. Po wykonaniu niektórych zabiegów, np. rekonstrukcji więzadeł kolanowych, wymagana jest kilkutygodniowa rehabilitacja mająca na celu przywrócenie pełnej ruchomości w stawie. W okresie pozabiegowym należy szczegółowo przestrzegać zaleceń lekarza. Ich nieprzestrzeganie grozi takimi powikłaniami, jak: zmniejszenie zakresu ruchu w stawie, uszkodzenie łąkotki, ponowne zerwanie więzadeł (w przypadku ich rekonstrukcji) czy obrzęk.
W przypadku jakich zabiegów wykorzystuje się artroskopię stawu kolanowego?
Na zakończenie zwróćmy uwagę na to, że metoda artroskopii wykorzystywana jest w wielu zabiegach w obrębie stawu kolanowego. Należą do nich w szczególności rekonstrukcja przedniego więzadła krzyżowego (w tym również rekonstrukcja rewizyjna), rekonstrukcja tylnego więzadła krzyżowego, a także rekonstrukcja troczki rzepki. Warto pamiętać, że każdy z tych zabiegów do pewnego stopnia różni się od pozostałych. Różnice dotyczą nie tylko przebiegu operacji, ale, jak zostało powiedziane wyżej, również wskazań pozabiegowych. Cena artroskopii kolana uzależniona jest od miejsca, w którym przeprowadzany jest zabieg oraz od stopnia skomplikowania danego przypadku.
